Arme mensen – Fjodor Dostojevski2 min read

Hard werken en toch arm zijn, dat is waarschijnlijk een van de meest schrijnende toestanden waarin een mens zich kan bevinden. In het negentiende-eeuwse Rusland was het niet uitzonderlijk, en misschien in het hedendaagse Rusland evenmin, net als op vermoedelijk heel wat andere plekken op de wereld.

Meer nog dan de honger en de materiële nood schuilt de bitterheid van het lot van de arme zwoeger in de vernedering die de hij dagelijks te verduren krijgt door het wegkijken van beter bedeelden.

En dan zijn er nog rijke lui die er niet van houden dat de armen over hun bitter lot klagen,-“het is gewoon een schandaal, zeggen ze, ze zijn hinderlijk.” Ja, de armoede is altijd naakt en hinderlijk, het gesteun der hongerigen laat de rijken niet slapen!

Makar Aleksejewitsj Dewoesjkin heeft zelfs geen geld om knopen te kopen voor het uniform dat hij draagt op kantoor. Hij probeert zich manmoedig staande te houden, een fatsoenlijk bestaan te leiden, maar zoekt te vaak troost en vergetelheid in de fles. En als hij eens een financiële meevaller heeft, besteedt hij deze weer zo goedig, maar tegelijk zo onverstandig…

Deze roman in brieven bevat prachtige beelden, waaronder dat van de vader, achter de rouwstoet met het dode lichaam van zijn zoon aan hollend, telkens een paar boeken verliezend.

De panden van zijn versleten overjas fladderden in de wind als vleugels. Uit al zijn zakken puilden boeken en onder zijn arm droeg hij een groot zwaar boek dat hij krampachtig omklemde. De voorbijgangers namen hun hoed af en sloegen een kruis. Sommigen bleven staan en keken de oude man verbaasd na. Telkens vielen er boeken uit zijn zakken op de vuile straat. Dan hield men hem staande om op het verloren boek te wijzen; hij raapte het op en snelde de lijkwagen weer achterna.

Het debuut van Dostojewski gaat net als dat van Knut Hamsun over armoede, maar Arme mensen vind ik, hoewel de schrijver er destijds in één klap beroemd mee werd, minder verpletterend dan Honger. Deze eerste roman van de grote Russische schrijver wordt waarschijnlijk vooral nog gelezen vanwege de latere faam van Dostojewski.