De vluchteling – Pramoedya Ananta Toer1 min read

Een boek over verraad en berouw, spelend tegen het einde van de Japanse bezetting van Indonesië. De bezetter heerst met harde hand. Het samoeraizwaard van de Kempeitai, de Japanse militaire politie, hangt boven het hoofd van iedereen die niet gehoorzaamt.

Indonesische vrijheidsstrijders hebben tot hun verwondering gezien hoe het machtige Nederlands-Indische staatsapparaat na drie-en-een-halve eeuw heerschappij binnen een paar weken werd overrompeld door de Japanners. Nu dromen ze van een toekomst zonder vreemde overheersers. Ze zijn dus tegen de Nederlanders, maar ook tegen de Japanners.

Uit het verhaal blijkt wat een schijnbaar ver ideaal de onafhankelijkheid op dat moment nog is voor de Indonesiërs. Hardo wordt smadelijk uitgelachen door zijn strijdmakker Dipo als hij erover begint.

Er zijn ook Indonesiërs die meewerken met de Japanners. Zo ontstaat er een pijnlijke scheuring, die dwars door families en vriendengroepen gaat. De collaborateurs sluiten zich aan bij de Japanse jeugdafdeling of de hulppolitie. Ze maken jacht op hun voormalige vrienden van het andere kamp.

Het boek staat vol soms bijna absurdistische dialogen, met veel herhalingen. Grappig hoe de vertaling uit het Indonesisch zo sterk doet denken aan de manier van spreken van Indische Nederlanders, vroeger.

Pramoedya Ananta Toer is een schrijver die zuinig is met woorden:

Buiten het hutje voerde de natuur haar toneelspel op: wind, maan, hemel, planten, dieren en wolken.

Japan verliest: ‘Op alle slagvelden raakt het leger van Dai Nippon steeds verder in het nauw.’ Zij die de kant van Japan kozen, beseffen dat ze op het verkeerde paard hebben gewed. Wie is er onder deze omstandigheden nog te vertrouwen?