Hampton Court – Menno ter Braak1 min read

Menno ter Braak is vooral bekend als essayist en medeoprichter van Forum en niet zo zeer als romanschrijver. Ik begrijp wel waarom. Als debuutroman is Hampton Court helemaal niet gek, maar als opvolger van het geniale essay Het carnaval der burgers stelt het teleur.

Het verhaal komt pas goed op gang als de eenentwintigjarige hoofdpersoon Andreas Laan zijn alter ego (?) ontmoet in de tien jaar oudere Van Haaften. In zijn soms bijna nihilistische radeloosheid heeft Andreas Laan wel iets weg van Frits van Egters uit De avonden, compleet met goedwillende ouders (die hij niet meer serieus neemt) en nachtmerrieachtige dromen. Qua stijl doet de roman echter meer denken aan het debuut van Willem Frederik Hermans. Het is in elk geval duidelijk dat Ter Braak een wegbereider was voor Reve en Hermans en het zou me sterk verbazen als hij hen niet heeft beïnvloed.

Sterker nog dan enige ander Nederlands boek bracht Hampton Court bij mij de schrijfsels van Ayn Rand in herinnering. Van wederzijdse beïnvloeding zal zeker geen sprake zijn geweest ( The Fountainhead kwam pas in 1943 uit, HC in 1931), maar in beide gevallen gaat het om een roman als uitwerking van achterliggende ideeën. Dit leidde bij Hampton Court, net als bij The Fountainhead tot een enigszins schematische roman, met relatief ‘platte’ figuren, die eerder als in een allegorie een idee verbeelden dan dat ze als ‘echte mensen’ uit de verf komen.

Bij deze coming-of-age-roman van Menno ter Braak gaat het om these-antithese-synthese. Hoewel het boek achteraf gezien geraffineerd in elkaar zit, is de inhoud (de lyriek zo u wilt) van de roman, naast het manco van de matig uitgewerkte personages, onvoldoende om het technische schema te doen vergeten.