Ik ben niets veranderd – J.J. Peereboom2 min read

Als een verzamelaar die op een platenbeurs wat grasduint in een bak LP’s, zo kun je dagboeknotities als deze lezen. Het meeste is niet interessant, maar af en toe kom je toch iets moois tegen.

J.J. Peereboom (1924 – 2010) schreef voor de krant en is inmiddels allang vergeten. Uit zijn aantekeningen komt hij ook niet over als een opmerkelijke persoon.

Onweerstaanbaar naar de slaap gedreven worden, in het midden van een grauwe middag, uitgestrekt op de vloer; en dan een kwartier later wakker worden wanneer de zon juist doorbreekt. Een soort recept alweer, maar afhankelijk van die zon. Blijven liggen met de ogen dicht, luisteren naar de geluiden van de straat, en met de hand een beetje roeren in de resten van de wind die door het raam komen. Dat is het geluk, en zelfs letterlijk inspirerend. In de wereld van dat welbehagen zijn denkbeeldige figuurtjes te onderscheiden, en het is treurig voor ze dat het ook voor hen niet duren kan.

J.J. Peereboom was een generatiegenoot van J.J. Voskuil, met wie hij naast de voorletters ook het gevoel voor bedachtzame observaties en stille mijmeringen deelde.

Een schets voor een beschavingsideaal zou ik dan ook ongeveer zo maken dat de aandacht geconcentreerd werd op de bereidheid om overtuigingen te gebruiken als werkhypothesen. Het is een luxe-ideaal, maar dat is precies de soort die wij nodig hebben, tot ons grote en grotendeels onverdiende geluk. In absolute toepassing pakken alle overtuigingen verkeerd uit. Men moordt voor de liefde, men maakt kampen voor de vrijheid, men vervalst zich voor een moraal. Door de ontdekking van nieuwe idealen en waarden kan daar nooit een eind aan gemaakt worden, integendeel; misschien wel door een reserve tegenover alle hogere bedoelingen, die dan beoordeeld kunnen worden op hun praktische uitwerking.

De Journalen van Peereboom bevatten op en top genuanceerde, weloverwogen bespiegelingen, die doen denken aan de tijd dat de NRC nog een deftig-liberale krant was voor rechters, artsen en burgemeesters.

Misschien zijn ze wat saai en degelijk, deze gedachtes, maar tegelijk – en misschien wel juist daardoor – doet het lezen ervan weldadig aan in deze tijd van ongezouten meningen en heftige polarisatie. La nostalgie n’est plus ce qu’elle était, zei Simone Signoret, maar die bedaarde overpeinzingen van vroeger hebben beslist een zekere charme.